Thời La Mã cổ đại đã xuất hiện những quy định về luật thương mại. Những quy định này thừa nhận quyền lợi và nguồn gốc xuất xứ những dấu khắc của người thợ làm gốm nhưng không ngăn được việc làm nhái các con dấu để đánh lừa khách hàng. Thậm chí người ta có thể thấy những đồ gốm của người La Mã được làm nhái và mang dấu giả ở viện Bảo tàng nước Anh, những chiếc ấm gốm này được làm tại Bỉ và được mang tới Anh vào năm thứ I trước công nguyên như là hàng giả đối với những người kém hiểu biết. Khi thương mại hàng hóa từ Châu Âu chuyển sang Châu Mỹ thì các hoạt động làm giả hay làm nhái nhãn hiệu cũng được diễn ra theo, và thậm chí đến tận bây giờ dưới sự thắt chặt của hệ thống pháp luật hiện đại và phát triển thì tình trạng này vẫn còn rất phổ biến.

Trước sự sụp đổ của đế chế La Mã, một hệ thống thương mại tinh vi nhằm gắn kết các nước Địa Trung Hải và Bắc Âu lại gần nhau cũng bị sụp đổ theo. Nhãn hiệu và biểu tượng vẫn được sử dụng nhưng chỉ trong phạm vi lãnh thổ nước đó ngoại trừ con dấu của hoàng đế là được công nhận trên lãnh thổ nước khác, và cũng vào thời điểm này hình thành môn khoa học nghiên cứu về lịch sử & gia huy các dân tộc lâu đời mặc dù môn khoa học này đã được nhen nhúm từ đầu thời kì trung cổ, phổ biến vào thế kỉ 20 và kết thúc vào thời kì phục hưng.

Dường như không mấy phù hợp nếu đem so sánh nguồn gốc xuất xứ của nhãn hiệu với sự hình thành và phát triển của môn nghiên cứu lịch sử dân tộc nhưng vì có quá nhiều điểm chung khiến chúng ta không thể không nói tới. Từ môn nghiên cứu lịch sử các dân tộc cổ đại chúng ta biết được khát vọng muốn tạo sự riêng biệt về diện mạo của mình bằng cách khoác trên mình bộ lông thú để chứng tỏ sự quả cảm và tinh thần hiệp sĩ. Từ nhãn hiệu chúng ta biết được những mong muốn của một gia đình, cá nhân muốn làm nổi bật hàng hóa hơn các loại hàng hóa của chủ sở hữu khác bằng việc đặt tên hay dùng các biểu tượng để chỉ ra chất lượng, tính xác thực của sản phẩm ví dụ vương hiệu của nước Pháp, đại bàng Habsburg của Hungary, hay cây đào uy nghi của nước Nhật. Tất cả đều chỉ ra chủ sở hữu, sự uy nghi và quyền năng điều khiển của dấu hiệu quyền năng đặc thù. Cùng vào thời điểm này nước Pháp và Bỉ bắt đầu sản xuất các mặt hàng cao cấp như sứ, trang thiết bị và thảm thêu dưới ảnh hưởng quyền lực của hoàng gia, nhãn hiệu và biểu tượng được sử dụng nhiều hơn nhằm chỉ ra nguồn gốc xuất xứ và chất lượng của sản phẩm. Do vậy, nhãn hiệu và biểu tượng gia huy được dùng để chỉ ra xuất xứ, chủ sở hữu, thành công và uy tín của sản phẩm.

Tuy nhiên, mãi đến cuối thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20, nhãn hiệu và biểu tượng mới được sử dụng phổ biến. Cuộc cách mạng Công nghiệp kéo theo những thành tựu đổi mới trong sản xuất và thông tin liên lạc đã mở ra một thế giới mới, cho phép quảng bá sản phẩm đi khắp nơi. Đã có rất nhiều thương hiệu được nhiều người biết đến từ cuối thế kỉ 18 đầu thế kỉ 20 như máy khâu Singer, nước uống Coca-Cola, cháo yến mạch của Quanker, hãng du lịch Cook, xà bông Sunlight, ngũ cốc điểm tâm Shredded Wheat, hãng phim chụp ảnh Kodak, hay séc du lịch của American Express, đậu nướng Heinz và hãng bảo hiểm Prudential. Từ sau Thế chiến thứ II, đới sống của nhân dân nói chung đã có những cải thiện rõ rệt, kéo theo sự phổ biến của nhãn hiệu và biểu tượng.

Nhãn hiệu hàng hóa là gì?

Nhãn hiệu hàng hóa bao gồm từ ngữ, tên, biểu tượng, hình ảnh hoặc sự kết hợp của các yếu tố đó được sử dụng hoặc sẽ được sử dụng để phân biệt hàng hóa hoặc dịch vụ của nhà sản xuất này với hàng hóa, dịch vụ của nhà sản xuất khác.

Quy trình đăng ký nhãn hiệu hàng hóa

Doanh nghiệp có phải thiết kế logo, biểu trưng không?

Trước khi tiến hành đăng ký, doanh nghiệp cần xác định đối tượng đăng ký. Đối tượng đăng ký – nhãn hiệu hàng hóa có thể là tên công ty, tên sản phẩm, phần chữ hoặc phần hình hoặc cả hình cả chữ. Thông thường nhãn hiệu hàng hóa được thiết kế như một biểu trưng đại diện cho nhóm sản phẩm của doanh nghiệp do đó công ty sẽ phải thiết kế biểu trưng sao cho khoa học và chuyên nghiệp. Cách thức thông thường là thuê các công ty thiết kế chuyên nghiệp tạo ra logo hoặc tổ chức các cuộc thi có giải thưởng dành cho logo được lựa chọn.

Có thể đăng ký chữ hay hình hay cả chữ và cả hình?

Tùy theo mục đích của doanh nghiệp và các ứng dụng của nhãn hiệu hàng hóa mà doanh nghiệp đăng ký phần chữ hay phần hình, hoặc đăng ký cả chữ và cả hình. Cách đăng ký bao vây để tránh trùng lặp, làm nhái khuyến cáo các doanh nghiệp đăng ký cả phần chữ và phần hình, cả những chữ tương tự và những hình tương tự. Tuy nhiên, chi phí dành cho đăng ký bao vây sẽ cao hơn nhiều so với chi phí cho một đơn đăng ký độc lập, vì vậy cần kiểm tra những nhãn hiệu nào thực sự có khả năng gây nhầm lẫn cao rồi phân loại, chọn lựa kỹ càng trước khi tiến hành đăng ký bao vây.

Logo đăng ký nên dùng mầu sắc hay đen trắng?

Tùy theo ngân sách và mục đích sử dụng, công ty có thể đăng ký mầu sắc hay đen trắng tuy nhiên để chắc chắn các công ty nên đăng ký theo cả 2 cách. Trước hết đăng ký đen trắng giúp công ty bảo vệ được phần hình và được sự bảo hộ của cơ quan có thẩm quyền về việc duy nhất được quyền sử dụng hình dáng đã được đăng ký trên bất kỳ vật phẩm nào. Tuy nhiên, đăng ký đen trắng lại không bảo vệ được phần mầu thực của nhãn hiệu đối với nhóm sản phẩm đăng ký và vì vậy có thể có tình trạng làm nhái hoặc quảng bá nhái thông qua mầu sắc truyền tải đặc trưng. Đối với một số daonh nghiệp kinh doanh rượu bia, thuốc lá, việc sử dụng mầu sắc đặc trưng để truyền tải mang ý nghĩa hết sức quan trọng. Mầu sắc giúp người tiêu dùng nhận biết sản phẩm thông qua thị giác được tác động bởi hiệu quả mầu sắc ấn tượng, còn phần hình đôi khi khiến người tiêu dùng khó ghi nhớ trong một thế giới hiện đại luôn đầy ắp thông tin về hình ảnh cần phải xử lý.

Đăng ký chỉ là bước khởi điểm, việc truyền bá hình ảnh nhãn hiệu trong tương lai se tiêu tốn nhiều ngân sách hơn việc đăng ký, và các doanh nghiệp nên suy nghĩ rằng việc đăng ký nhãn hiệu hàng hóa là việc đầu tư cho tương lai để thâm nhập, chiếm lĩnh và kiểm soát thị trường mục tiêu. Việc đăng ký cả hai loại sẽ kéo theo chi phí đăng ký tăng gấp đôi và doanh nghiệp nếu khả năng tài chính hạn chế cũng nên cần cân nhắc về khoản chi này.

Trước khi tiến hành nộp hồ sơ đăng ký nhãn hiệu hàng hóa doanh nghiệp tiến hành tra cứu trùng lắp tại đâu?

Thông thường, các cơ quan cấp chứng nhận đăng ký nhãn hiệu hàng hóa đều cung cấp dịch vụ tra cứu nhãn hiệu hàng hóa trùng lắp. Tùy theo thời gian yêu cầu tra cứu dài hay ngắn mà mức phí tra cứu khác nhau. Các doanh nghiệp có thể thuê các văn phòng luật sư chuyên thực hiện tra cứu để tiến hành công việc này hoặc có thể mất phí để tra cứu trực tuyến trên mạng. Tuy nhiên, đa phần các cơ quan hiện mới chỉ dừng lại ở việc cung cấp dịch vụ tra cứu trực tuyến phần chữ, còn đa phần nhãn hiệu có cả phần hình thì tra cứu trên mạng hiện chưa giải quyết được triệt để việc so sánh ảo những hình ảnh mang tính tương tự hoặc tương đồng. Cách thức đơn giản nhất là nên thuê một công ty tư vấn để thực hiện vì họ có kinh nghiệm và có khả năng tư vấn cho các tình huống xấu xảy ra. Không ai biết được tất cả mọi thứ, nếu doanh nghiệp tự mình làm cũng chưa chắc đã giảm được chi phí mà đôi khi nếu để rủi ro xảy ra thì cái giá phải trả cũng là đắt đỏ. Trong việc cung cấp dịch vụ tra cứu thông thường chi phí liên quan đến thời gian mà dịch vụ được yêu cầu, thời gian yêu cầu tra cứu càng nhanh, chi phí càng cao.

Nếu việc tra cứu nhãn hiệu được thực hiện mà nhãn hiệu đó đã có người đăng ký thì phải làm gì?

Khi đó doanh nghiệp phải xem xét lại các cơ sở pháp lý để đảm bảo quyền đăng ký được nhãn hiệu hàng hóa của mình. Trong trường hợp này có 3 tình huống xảy ra:

Tình huống 1: có doanh nghiệp khác không sản xuất, kinh doanh sản phẩm cùng loại nhưng đã được cấp đăng ký nhãn hiệu hàng hóa cho nhóm ngành của sản phẩm. Theo kinh nghiệm, doanh nghiệp nên tiến hành các thỏa thuận mua lại và đàm phán trước khi tiến hành các thủ tục tố tụng. Trường hợp bị đăng ký để kiểm soát nguồn cung của bạn hàng hoặc của đối thủ cạnh tranh thường xảy ra, nguyên nhân chủ yếu do nhà sản xuất không quan tâm đến vấn đề bảo hộ sở hữu trí tuệ đối với nhãn hiệu hàng hóa. Doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam cũng nên cân nhắc đối với việc thiết kế và đăng ký mới thay vì tiêu tốn tiền cho việc khiếu kiện nếu tình trạng tài chính chưa cho phép và nhãn hiệu hàng hóa không phải là một nhãn hiệu mạnh trong nhận thức của tập khách hàng mục tiêu.

Tình huống 2: có doanh nghiệp đã nộp đơn đăng ký trước nhưng chưa được cấp chứng nhận sở hữu nhãn hiệu hàng hóa. Trường hợp này doanh nghiệp phải xét lại xem nhãn hiệu hàng hóa mà doanh nghiệp đang sử dụng được dùng trước hay sau nhãn hiệu mà đối tượng nộp đơn trước đã nộp hồ sơ đăng ký.

Tình huống 3: có doanh nghiệp đã sản xuất, kinh doanh nhãn hiệu hàng hóa đó từ lâu, do doanh nghiệp chưa có sự quan tâm đầy đủ nên thiết kế nhãn hiệu mang tính trùng lắp với nhãn hiệu có sẵn đã được cấp đăng ký. Trong trường hợp này, doanh nghiệp nên thiết kế lại và tiến hành tra cứu đăng ký mới cho một nhãn hiệu khác.

Khi thiết kế mới phần chữ của nhãn hiệu hàng hóa phải chú ý đến những nguyên tắc nào?

Nội dung phần chữ của nhãn hiệu hàng hóa phải đảm bảo một số nguyên tắc nhất định:

    Có khả năng phân biệt và dễ nhận biết

    Ngắn gọn và dễ đọc với ngôn ngữ của địa phương

    Gây ấn tượng và dễ chuyển đổi sang ngôn ngữ khác

    Thể hiện được ý tưởng của doanh nghiệp hoặc những gợi ý ưu việt của hàng hóa.

Khi đặt tên nhãn hiệu hàng hóa cần tiến hành thông qua quy trình nào?

Khi tiến hành đặt tên nhãn hiệu hàng hóa, doanh nghiệp cần cân nhắc một cách kỹ lưỡng, thông thường người ta tiến hành thông qua 6 bước cơ bản sau:

    Xác định phương án và mục tiêu của tên nhãn hiệu hàng hóa

    Khai thác các nguồn sáng tạo

    Xem xét và lựa chọn các phương án đặt tên

    Tra cứu và sàng lọc tránh trùng lắp gây nhầm lẫn

    Thăm dò phản ứng của đối tượng mục tiêu

    Lựa chọn phương án cuối cùng và tên chính thức

Với mỗi bước đòi hỏi có một số kỹ năng tác nghiệp cụ thể và mang tính chuyên nghiệp hóa cao nếu muốn có được một tên nhãn hiệu hàng hóa sáng tạo và hiệu quả, cách thông thường là thuê các chuyên gia tư vấn về thương hiệu để thực hiện và giám sát quy trình này một cách hiệu quả.

Mối quan hệ giữa nhãn hiệu hàng hóa với các tài sản sở hữu trí tuệ khác?

Luật pháp mỗi quốc gia đều quy định các tài sản sở hữu trí tuệ dựa trên nguyên tắc được ứng dụng chung nhất và thống nhất bởi Tổ chức Thương mại Thế giới WTO bằng hiệp định TRIPs. Về cơ bản các tài sản sở hữu trí tuệ mang tính độc lập tương đối với nhau, có nghĩa là đôi khi chúng có những mối liên quan và phát sinh một số các xung đột nhất định. Các loại tài sản sở hữu trí tuệ về cơ bản bao gồm:

    Nhãn hiệu hàng hóa

    Phát minh sáng chế

    Giải pháp hữu ích

    Chỉ dẫn địa lý và tên gọi xuất xứ

    Bản quyền tác giả và tác phẩm

    Bí mật kinh doanh

    Giống cây trồng

    Tri thức truyền thống

    Các tên miền

Cách thức phân loại và liệt kê các loại tài sản này hiện vẫn còn là một đề tài nóng hổi và được tranh cãi thường xuyên trên các diễn đàn toàn cầu. Vấn đề đặt ra là thông thường một quốc gia không tập trung quản lý các tài sản sở hữu trí tuệ này tại một tổ chức duy nhất mà nó thường được chia cho các ngành liên quan quản lý. Do đó, thực tế thường phát sinh những mâu thuẫn như cấp đăng ký nhãn hiệu hàng hóa cho một hình đã được đăng ký bản quyển đối với 2 chủ thể đăng ký khác nhau. Hoặc cấp tên miền đồng thời bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa cho 2 đối tượng khác nhau cùng kinh doanh một nhóm hàng được đăng ký. Hoặc cấp phát minh sáng chế cho một giống cây trồng mới được tạo ra bởi tên của các chỉ dẫn địa lý nổi tiếng từ một quốc gia khác…Chính vì thế, doanh nghiệp khi đăng ký nhãn hiệu hàng hóa cần có cái nhìn tổng thể, xem xét nó trong mối tương quan chung với các loại tài sản sở hữu trí tuệ khác có liên quan để có thể nhìn nhận một cách thấu đáo vấn đề.

Chức năng của công báo nhãn hiệu hàng hóa?

Các thông tin về nhãn hiệu hàng hóa chỉ được cung cấp trong công báo. Thông thường, công báo được ấn hành định kỳ công bố thông tin về những đơn đăng ký đã nộp và văn bằng bảo hộ đã cấp. Những thông tin công bố trong công báo nhãn hiệu hàng hóa là thông tin chính thức và có giá trị pháp lý.

Công báo Sở hữu Công nghiệp tại Việt Nam do Cục Sở hữu trí tuệ ấn hành hàng tháng gồm 2 tập (1) Tập A: công bố đơn đăng ký NHHH nộp trực tiếp vào Cục; (2) Tập B: công bố Giấy chứng nhận đăng ký NHHH đã cấp, các NHHH bảo hộ tại Việt Nam theo thỏa ước Madrid, các sửa đổi gia hạn, đình chỉ hủy bỏ hiệu lực giấy chứng nhận đã cấp chuyển giao quyền sở hữu và quyền sử dụng NHHH.

Công báo nhãn hiệu hàng hóa của WIPO?

Công báo có tên chính thức là Wipo Gazentte International Mark, được ấn hành định kỳ hàng tháng bằng 2 thứ tiếng: Anh, Pháp gửi cho các nước thành viên của Hiệp định Madrid. Công báo này được sử dụng để công bố những nhãn hiệu đã đăng ký theo hiệp định Madrid. Những thông tin công bố trong công báo là những thông tin chính thức, có giá trị pháp lý về những NHHH đã được đăng bạ quốc tế theo hiệp định Madrid.

Đâu là cơ sở dữ liệu nhãn hiệu hàng hóa?

Tra cữu nhãn hiệu hàng hóa thông qua Kho công báo NHHH: Kho công báo NHHH quốc gia; Kho công báo NHHH của WIPO; Kho công báo NHHH của các nước và các tổ chức quốc tế khác.

Đồng thời có thể tra cứu thông qua các bộ đĩa quang lưu trữ và tra cứu NHHH: Đĩa quang để lữu trữ và tra cứu NHHH của từng nước do cơ quan SHCN quốc gia sản xuất. Đĩa quang để lưu trữ và tra cứ NHHH đã được đăng ký theo thỏa ước Madrid cho WIPO ấn hành có tên là “ROMARIN”, bộ đĩa quang này sau 2 hoặc 3 tháng lại được bổ sung những nhãn hiệu mới. Dùng đĩa quang có thể cùng 1 lúc tra cứu được: tên nhãn hiệu, nhóm sản phẩm, phân loại hình….để tìm ra những nhãn hiệu tương ứng một cách chính xác.

Tra cứu qua cơ sở dữ liệu NHHH trên mạng Internet thông qua các trang Web của cơ quan SHCN quốc gia hoặc tổ chức SHCN quốc tế; thông qua trang Web của WIPO để tra cứu NHHH được đăng bạ theo thỏa ước Madrid.

WIPO sử dụng các tiêu chuẩn nào cho Nhãn hiệu hàng hóa?

    Tiêu chuẩn ST3: mã số nước

    Tiêu chuẩn ST60: mã số để nhận biết các dữ liệu thư mục trong công báo NHHH. Mã số có 3 chữ số. Dưới đây là một số mã số đặc thù cho NHHH:

    (111) Số giấy chứng nhận đăng ký NHHH/số đăng bạ quốc tế/số công bố đơn

    (116) Số đăng bạ quốc tế được gia hạn

    (141) Ngày hết hạn hiệu lực

    (151) Ngày cấp GCNĐK NHHH hoặc ngày đăng bạ quốc tế NHHH

    (156) Ngày gia hạn đăng bạ quốc tế theo Thỏa ước Madrid

    (176) Thời hạn hiệu lực của đăng bạ quốc tế theo Thỏa ước Madrid được gia hạn

    (171) Thời hạn hiệu lực

    (210) Số đơn

    (220) Ngày nộp đơn

    (230) Tên triển lãm, ngày và nơi triển lãm

    (300) Số đơn ưu tiên, ngày nộp đơn ưu tiên, nước xuất xứ

    (441) Ngày công bố đơn

    (510) Danh mục sản phẩm, dịch vụ

    (511) Phân loại quốc tế sản phẩm, dịch vụ

    (531) Phân loại quốc tế các yếu tố hình của NHHH

    (540) Mẫu NHHH

    (551) Chỉ dẫn về hiệu lực của nhãn: nhãn tập thể

    (591) Mầu sắc bảo hộ

    (731) Tên, địa chỉ của người nộp đơn

    (732) Tên địa chỉ của người đại diện

    (822) Nước xuất xứ, ngày nộp đơn, số đơn

    (831) Ngày mở rộng lãnh thổ, nước được chỉ định mở rộng lãnh thổ theo Thỏa ước Madrid

Có các hệ thống phân loại nào phục vụ tra cứu nhãn hiệu hàng hóa?

    Bảng phân loại quốc tế hàng hóa và dịch vụ để đăng ký NHHH (Thỏa ước Nice). Bảng phân loại lần thứ 8 gồm 45 nhóm sản phẩm và dịch vụ (34 nhóm sản phẩm, 11 nhóm dịch vụ). Người nộp đơn đăng ký NHHH phải chỉ rõ NHHH đăng ký được sử dụng cho nhóm (hoặc những nhóm) sản phẩm nào và phải liệt kê các sản phẩm cụ thể của mỗi nhóm, việc làm này có ý nghĩa pháp lý vì nó xác định quyền của chủ nhãn hiệu.

    Bảng phân loại quốc tế các NHHH có yếu tố hình (Bảng phân loại Viên). Chỉ phục vụ cho việc tra cứu, tìm kiếm các nhãn hiệu thuộc dạng hình ảnh., không có giá trị pháp lý. Cấu trúc của bảng phân loại: theo thứ bậc trên dưới từ tổng quát đến chi tiết. Các yếu tố hình được chia thành 29 lớp, đánh số từ 1 đến 29. Các lớp chia thành nhóm, các nhóm chia thành phân nhóm. Bảng phân loại Viên xuất bản lần thứ 4 có: 29 lớp, 144 nhóm và 1634 phân nhóm. Mỗi NHHH có bao nhiêu yếu tố hình thì phải phân loại từng yếu tố.

Các dạng tra cứu nhãn hiệu hàng hóa nào?

    Tra cứu trùng lặp hoặc tương tự: Trùng lặp hoặc tương tự về nhãn hiệu; Trùng lập hoặc tương tự về sản phẩm hay dịch vụ mang nhãn hiệu.

    Tra cứu trùng lặp: Trùng lập về NHHH (kết cấu, cách thể hiện, cách phát âm, màu sắc, ý nghĩa trùng nhau); Trùng lập về sản phẩm, dịch vụ ghi trong GCNĐKNHHH.

    Tra cứu tương tự: Tương tự về nhãn hiệu: so sánh cấu tạo, ý nghĩa, cách thể hiện, cách phát âm (nếu là từ ngữ), màu sắc. Tương tự về sản phẩm hay dịch vụ: xem xét bản chất (thành phần, cấu tạo, hình dáng), chức năng (công dụng hoặc mục đích sử dụng), phương thức thực hiện chức năng, phương thức lưu thông trên thị trường.

    Kết luận một nhãn hiệu bị coi là tương tự với một Nhãn hiệu đối chứng: Nhãn hiệu trùng với nhãn hiệu đối chứng và hàng hóa/dịch vụ tương tự với hàng hóa, dịch vụ mang nhãn hiệu đối chứng. Dấu hiệu tương tự với nhãn hiệu đối chứng và hàng hóa, dịch vụ trùng (cùng loại) với hàng hóa, dịch vụ mang nhãn hiệu đối chứng.

Đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tại Châu Á